Ciekawostki psychologiczne #12 – Efekt Stroopa, czyli jak zakręcić własny mózg

Tytułowy efekt został zaobserwowany i odkryty przez Johna Ridleya Stroopa w 1935 roku podczas prowadzenia przez niego eksperymentu dotyczącego procesów uwagi. Jak do tej pory, jest to jeden z najczęściej cytowanych i najpopularniejszych efektów w psychologii.

Na czym polega?

Efekt Stroopa dotyczy czasu, jakiego potrzebuje nasz mózg do zaistnienia reakcji. Podczas zadania, będącego gwoździem eksperymentu, uczestnikom zostają wyświetlane nazwy kolorów napisane zupełnie inną barwą, np. niebieski. Wówczas badani proszeni są o rozpoznanie koloru, który został pokazany. Okazuje się, że dochodzi wtedy do rywalizacji pomiędzy dwoma półkulami mózgu. Prawa nazywa kolory, zaś lewa próbuje zdefiniować ukazane słowa. Następuje selekcja informacji odbieranych przez mózg – ważne informacje trafiają do centrum, nieistotne na peryferie. W wyniku rywalizacji o „ostateczny werdykt”, czyli o to, co zostało spostrzeżone, dochodzi do spowolnienia czasu reakcji, a prawdopodobieństwo popełniania błędów wzrasta.

Jak to się ma do życia codziennego?

Z pozoru może wydawać się, że świadomość występowania takiego zjawiska ma raczej błahe znaczenie, a posiadanie takiej wiedzy może pełnić rolę wyłącznie ciekawostki. Jednak wiedza o tym, że część informacji trafia w centrum naszego zainteresowania, a część osadzana jest na jego obrzeżach może okazać się inspirująca. Możemy starać się ćwiczyć tak zwaną podzielność uwagi i próbować zauważać selekcję, która najczęściej wydarza się w sposób automatyczny. Umiejętność podzielności uwagi jest ważna w wielu zawodach, takich jak kierowca lub pilot samolotu, ale i w życiu codziennym, gdy na przykład opiekujemy się małym dzieckiem.

Istnieją także ogromne zalety tego, że nasz mózg jest w stanie filtrować informacje i selekcjonować te ważniejsze. Szczególnie ważne miejsce zajmuje to w zachowaniach społecznych i środowiskowych, ale i w sytuacjach dotyczących nas samych. Przykładem tego może być koncentrowanie się na celu i unikanie bodźców, które rozpraszają naszą uwagę w momencie dążenia do ważnych celów. Mechanizm selekcji informacji robi nam wówczas ogromną przysługę ignorując konkurencyjne bodźce, które mogą odciągnąć nas od kierunku działania.

Czy to nie jest fascynujące jak nasz mądry organizm jest przystosowany do pełnienia swoich funkcji? Nic tylko mądrze z tego korzystać!