Gdy jedzenie przejmuje kontrolę
Zaburzenia odżywiania są jednymi z najczęściej współcześnie występujących zaburzeń. Większość borykających się z tego typu problemami stanowią kobiety, jednak dotykają one także mężczyzn. Odnotowuje się, że owa większość może stanowić nawet 90%. Szczególnie często problem widoczny jest u dorastających dziewcząt, które w toku dojrzewania i zmieniania się sylwetki, miewają trudności z zaakceptowaniem tych przemian. Niekiedy z zaburzeniami odżywania mogą współwystępować objawy depresyjne lub lękowe.
Na czym polegają zaburzenia odżywiania?
Osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania mają często zawężone pole zainteresowań i aktywności. W centrum ich uwagi najczęściej znajduje się jedzenie i przygotowywanie posiłków, kontrola wagi i uprawianie aktywności fizycznej celem redukcji wagi. Do najczęściej występujących zaburzeń odżywiania zaliczają się anoreksja nervosa (ograniczanie spożywania jedzenia celem zmniejszenia masy ciała), bulimia nervosa (napady objadania się kompensowane wymiotami, stosowaniem środków przeczyszczających lub wykańczającymi treningami), jedzenie kompulsywne (napady objadania się bez kompensacji) i ortoreksja (nadmierna koncentracja na zdrowym odżywianiu).
Skąd biorą się zaburzenia odżywania?
Przyczyn występowania zaburzeń odżywiania jest wiele i mają one źródło w różnych dziedzinach życia danej osoby. Pierwszym ważnym aspektem jest rodzinny czy też dziedziczny. Wiele badań wskazuje na to, że jeżeli wśród krewnych, zwłaszcza z bliskiego otoczenia, występowały zaburzenia odżywiania, wówczas istnieje ryzyko, że dotknie to również kogoś z rodziny. Może to wynikać także z uczenia się pewnych zachowań i stosunku do jedzenia od osób najbliższych.
Kolejną kwestią jest, niezwykle znacząca i często towarzysząca osobom z zaburzeniami odżywiania, niska samoocena i dążenie do perfekcji, które mogą znaleźć swoje ujście właśnie w kontrolowaniu jedzenia. Duże nasilenie tych dwóch kwestii może wystąpić podczas okresu dojrzewania, gdy intensywne wydzielanie hormonów mocno wpływa na nastrój i odczuwanie. Z kolei ogólnie panujący i kreowany przez media kult ciała i szczupłości może dodatkowo wzmacniać te emocje, które stwarzają ryzyko do wystąpienia zaburzenia.
Konsekwencje zaburzeń odżywiania
Konsekwencje zaburzeń odżywania są bardzo poważne. Istotną sprawą jest to, że stwarzają ogromne niebezpieczeństwo dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Długotrwale występujące mogą powodować wyniszczenie organizmu, a nawet śmierć. Mogą również znacząco spowalniać neurogenezę, czyli proces tworzenia neuronów, odpowiedzialnych za funkcjonowanie mózgu. Jeśli chodzi o ogólne funkcjonowanie, mogą prowadzić do unikania przez te osoby kontaktu z ludźmi i alienację oraz wycofywanie się z wszelkich możliwych relacji. Pojawia się apatia, czyli brak chęci do czegokolwiek i werwy życiowej.
Warto, jednak przyjrzeć się tematowi, jakim są tak zwane korzyści wtórne z choroby. Są to pozytywne skutki dla osoby, jakie niesie za sobą dana choroba. W przypadku zaburzeń odżywania może to być zwrócenie uwagi na siebie ze strony innych osób, poczucie kontroli nad swoich życiem i wewnątrzsterowność oraz posługiwanie się zaburzeniem jako strategią na radzenie sobie z problemami. Cierpiący na zaburzenia najczęściej nie zdają sobie jednak sprawy z mechanizmów, które motywują ich do tkwienia w nim, a także, że z czasem problem może jedynie narastać powodując niekiedy nieodwracalne skutki.
Leczenie zaburzeń odżywiania
Do najbardziej popularnych i zarazem najbardziej skutecznych metod leczenia zaburzeń odżywania zalicza się psychoterapię poznawczo-behawioralną, w niektórych przypadkach wspomaganą leczeniem farmakologicznym. Kluczową kwestią jest zdanie sobie sprawy z tego, że zaburzenie istnieje i jest realnym problemem danej osoby. Warto zauważyć i uświadomić sobie, że kontrola, jaką często odczuwa osoba jest jedynie pozorna i tak naprawdę to właśnie jedzenie sprawuje władzę nad nią. W pierwszym etapie psychoterapii dąży się do wprowadzenia nowych nawyków żywieniowych pacjenta, w kolejnych podejmowane są różne tematy dotyczące jego życia, które mogły przyczynić się do rozwoju zaburzenia i stopniową pracę nad nimi.
Od czego zacząć?
Najważniejsze jest to, aby zdawać sobie sprawę z powagi sytuacji i skutków, jakie niesie za sobą ten rodzaj zaburzeń. Mają one ogromnie destrukcyjny wpływ na wiele sfer życia osoby, a nieleczone mogą doprowadzić nawet do śmierci. Dobrze jest pamiętać również o tym, że wczesna interwencja i pomoc osobom z zaburzeniami odżywania może uchronić je od negatywnych konsekwencji i stwarza szansę na poprawienie zdrowia i jakości życia.
