CHAD – jak sobie pomóc?
CHAD najczęściej nie ma jednej przyczyny. Okazuje się, że niektórzy mają genetyczne predyspozycje do zachorowania. Jednak nie wszyscy obciążeni genami zachorują, co udowadnia, że geny to nie wszystko. Badania mózgu pokazują fizyczne zmiany u chorych. Inne badania wskazują na problemy z przewodzeniem neurologicznym i silny stres. Tak naprawdę przyczyny psychologiczne są jedynie swego rodzaju dodatkiem, do diagnozy medycznej. Oto kilka podstaw, które warto przyswoić.
- CHAD wymaga długoterminowego leczenia. Ponieważ CHAD jest zaburzeniem chronicznym i często występują nawroty, to ważne, by kontynuować leczenie, nawet gdy chory czuje się lepiej. Najwięcej osób potrzebuje leków, by zapobiec kolejnym epizodom i nie mieć objawów, jednak w znacznej części przypadków, jest to leczenie dożywotnie.
- Leki to nie wszystko. Często farmakologia to trochę za mało, by doprowadzić do pełnej kontroli choroby. Najlepszym rozwiązaniem jest połączenie leków z terapią, zmianą stylu życia i wsparciem bliskich.
- Współpracuj z psychiatrą. CHAD to złożone zaburzenie. Diagnoza może być bardzo trudna, a leczenie skomplikowane. Dla bezpieczeństwa, przyjmowanie leków powinno być skrupulatnie monitorowane. Dobry psychiatra pomoże Ci przejść przez najtrudniejsze momenty i dobierze odpowiednie leki.
O ile zmaganie się z chorobą dwubiegunową nie jest łatwe, o tyle nie musi ona kierować Twoim życiem. Poza leczeniem farmakologicznym, sam możesz dokonywać mądrych wyborów. Twój styl życia i codzienne nawyki mają znaczący wpływ na Twój nastrój.
- Ucz się. Dowiedz się ile tylko dasz radę na temat choroby. Im więcej wiesz, tym lepiej będziesz mógł sam sobie pomóc. Poza tym, najbardziej obawiamy się tego, co nam nieznane. Ugłaskajmy swoje demony.
- Ograniczaj stres. Wiem, wiem. To klasyczne zalecenie lekarzy: “proszę unikać stresu”, ale prawda jest taka, że wysoce stresujące momenty mogą znacznie zaburzać nasze życie i mieszać w zdrowiu. Jeśli w Twoim życiu jest dużo stresu, naucz się technik relaksacyjnych, ćwicz, oddychaj głęboko i odpoczywaj, gdy tylko masz możliwość.
- Szukaj wsparcia. To bardzo ważne, by mieć wokół siebie ludzi, do których możesz się zwrócić po pomoc i wsparcie. Poszukaj grup zrzeszających chorych lub pogadaj z zaufanym przyjacielem. Prośba o pomoc nie jest oznaką słabości i na pewno nie oznacza, że jesteś dla kogokolwiek obciążeniem. Tak naprawdę, prawdziwy przyjaciel poczuje się wyjątkowo, że obdarzyłeś go takim zaufaniem, a to jedynie umocni Waszą relację.
- Dokonuj zdrowych wyborów. Staraj się wysypiać, jedz zdrowo, ćwicz, ruszaj się. To wszystko (powtarzane do znudzenia) pomaga ustabilizować nastrój. Wypracuj sobie regularny tryb funkcjonowania i trzymaj się go. To ważne.
- Monitoruj nastroje. Obserwowanie swoich emocji i zachowań jest doskonałym sposobem na to, by móc zareagować od razu, gdy poczujesz, że coś się dzieje. Trzymaj rękę na pulsie.
Na CHAD mają wpływ nie tylko czynniki psychiczne, ale także zewnętrzne, środowiskowe. Nazywamy je czynnikami spustowymi. Mogą wywołać manię lub depresję albo pogorszyć trwający aktualnie epizod. Warto je poznać i mieć na uwadze, chociaż wiele epizodów pojawia się i trwa bez żadnego konkretnego “wyzwalacza”.
- Stres. Dla osoby z genetyczna podatnością na CHAD, stresujące życie może być czynnikiem spustowym, wywołującym objawy. I może to być zarówno dystres (negatywny) jak np. utrata bliskiej osoby czy zwolnienie z pracy oraz eustres (pozytywny) jak ślub czy wyjazd na studia.
- Używki. Nadużywanie np. alkoholu czy narkotyków nie może spowodować choroby dwubiegunowej, ale w znaczny sposób może pogarszać poszczególne epizody. Kokaina, ecstasy i amfetamina wzmacniają epizody maniakalne, a alkohol – depresję. I o ile jedno piwo czy kieliszek wina (najlepiej po uprzednim zapytaniu o to lekarza) nie powinien zaszkodzić, o tyle raczej odradzam wypijanie większych ilości alkoholu. Narkotyków już nie muszę komentować, mam nadzieję.
- Leki. Niektóre przyjmowane leki mogą wpływać na nasilenie epizodów. Często bywa tak, że antydepresanty wzmacniają manię. Inne leki, które mają na to wpływ to np. leki na tarczycę, kofeina w tabletkach czy tabletki tłumiące apetyt.
- Sezonowość. Epizody manii i depresji często występują zgodnie z wzorcem pór roku. Mania częściej występuje w czasie lata, natomiast depresja pojawia się na horyzoncie wraz z pierwszymi dniami jesieni, zimy i wiosną.
- Brak snu. Nawet kilka godzin w ciągu doby, w których pozbawiamy się odpoczynku, może wywołać epizody maniakalne i nasilać objawy.
Leczenie CHAD-u to długotrwały i dość trudny proces. Bardzo wiele zależy od lekarza i dobrze dobranych leków, jednak Ty sam, możesz zrobić dla siebie równie wiele. Zadbaj o siebie najbardziej jak tylko możesz. Wspólnymi siłami chorobę afektywną dwubiegunową da się okiełznać.
