Kryzys psychiczny – zagrożenie czy szansa?

Kryzys psychiczny wiąże się z zaburzeniem równowagi emocjonalnej. Najczęściej ma początek w wydarzeniu krytycznym, które tworzy sytuację stresową. Osobie w kryzysie towarzyszy niewydolność w korzystaniu z dotychczasowych strategii radzenia sobie, co może zaburzać codzienne funkcjonowanie danej osoby.

Wydarzeniem krytycznym może być każda sytuacja, która budzi uczucie stresu (np. utrata pracy), wydarzenie traumatyczne (np. związane z zagrożeniem lub utratą życia bliskiej osoby czy obawą o zdrowie) lub zdarzenie uderzające w naszą emocjonalność, przekonania, obraz relacji z bliskimi osobami czy wyznawane wartości (np. zdrada partnera).

Jakie są przyczyny kryzysu psychicznego?

Omawiając przyczyny wystąpienia u danej osoby kryzysu psychicznego warto wziąć pod uwagę czynniki biologiczne, społeczne, traumatyczne i osobowościowe.

Biologiczne – związane z fizjologią człowieka lub przyczynami pochodzącymi z ciała, np. urazy fizyczne, pogorszenie się stanu zdrowia, zaburzenia układu nerwowego czy też zaburzenia neurotransmiterów;

Społeczne – np. traktujące o wymaganiach i oczekiwaniach innych osób, co łączy się z odczuwaną przez tę osobę presją związaną z pełnioną rolą społeczną;

Traumatyczne – życie w ciągłym biegu i stresie zakończone załamaniem lub uraz psychiczny (emocjonalny) Osobowościowe – związane między innymi z dużą wrażliwością, podatnością na stres, perfekcjonizmem;

Jakie są fazy kryzysu psychicznego?

Kryzys psychiczny jest procesem, któremu w różnych momentach towarzyszą inne emocje i zachowania. Warto wspomnieć również o tym, że w każdej z nich inny rodzaj wsparcia może okazać się ważny. 


Wspomniane fazy to: faza szoku (niedowierzanie w to, co się wydarzyło), faza reakcji emocjonalnej (płacz, zwątpienie, przygnębienie), faza pracy nad kryzysem (szukanie rozwiązań) oraz faza nowej orientacji (realizacji zaplanowanych działań).

Jak przebiega kryzys psychiczny?

Kryzys psychiczny wiąże się z różnego rodzaju konsekwencjami dla naszego funkcjonowania. Dotyka on wiele sfer życia osoby w kryzysie. Mogą doskwierać mu dolegliwości natury fizjologicznej, poznawczej (związanej z charakterem pojawiających się myśli), emocjonalnej i połączonej z zachowaniem.

Fizjologiczne – zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność), spadek lub wzrost apetytu, poczucie pobudzenia, objawy pochodzące z układu krążenia (wzrost ciśnienia tętniczego) lub układu trawiennego (zaparcia bądź biegunki).

Poznawcze (dotyczące sposobu myślenia) – „moje życie wymknęło się spoza kontroli”, „to wszystko nie ma sensu”, „nie mam wpływu na to, co się wydarzy”, „wszystko stracone”, „nie wiem co mam zrobić”.

Emocjonalne – niepokój, lęk, napięcie, smutek, niechęć do kontaktów z innymi ludźmi, poczucie braku sensu i negatywna wizja przyszłości.

Związane z zachowaniem – wycofanie z kontaktów z innymi ludźmi, nie podejmowanie codziennych aktywności, unikanie rozmowy o wydarzeniu krytycznym lub brak motywacji do podjęcia próby poprawy swojej sytuacji.

Jakie mogą być skutki przedłużającego się i nie rozwiązanego kryzysu psychicznego?

Niezwykle ważną kwestią w sytuacji wystąpienia u danej osoby kryzysu psychicznego jest udzielenie jej pomocy celem powrotu do równowagi psychicznej. Przedłużająca się sytuacja kryzysu może doprowadzić do przejścia w kryzys chroniczny niosąc za sobą niebagatelne skutki dla życia tej osoby.

Wśród konsekwencji przedłużającego się, a więc nie rozwiązanego kryzysu są między innymi:

• Całkowita utrata lub rezygnacja z dotychczasowego trybu życia (np. niepodejmowanie żadnych aktywności, utrata pracy i brak motywacji do szukania nowej).
• Niezdolność lub niechęć do inicjowania i podtrzymywania kontaktów interpersonalnych.
• A nawet rozwinięcie się zaburzenia psychicznego (np. depresji, zaburzenia lękowego, PTSD – Zespół Stresu Pourazowego, psychozy).

Co robić w sytuacji kryzysu psychicznego?

Gdy dotknie nas kryzys psychiczny czy załamanie emocjonalne, bardzo istotną kwestią jest szybka reakcja i zgłoszenie się po pomoc do specjalisty. Można udać się do psychologa, np. do poradni psychologicznej, albo do ośrodka interwencji kryzysowej.

Interwencja kryzysowa, to rodzaj krótkoterminowej pomocy skupiającej się na przeżyciach osoby doświadczającej kryzysu. Jej celem jest przywrócenie utraconych w kryzysie zdolności do samodzielnego pokonywania trudności.


Działania interwencji kryzysowej mają charakter interdyscyplinarny, co oznacza, że łączy w sobie profesjonalną pomoc o różnym charakterze – psychologiczną (rozmowa, wsparcie w przeżywanych emocjach), medyczną (gdy potrzebna jest opieka lekarza), prawną (np. w sprawach sądowych) i środowiskową (mobilizacja sieci wsparcia: rodziny, przyjaciół – osób bliskich).

Kryzys – zagrożenie czy szansa?

Sytuacja kryzysowa oznacza przełom czy też zmianę, która może okazać się trudna. Musimy stawić czoło nowym wyzwaniom, niekiedy obawiając się o to, czy starczy nam sił i kompetencji, by temu podołać. Tak, jak w tytule – kryzys może okazać się zagrożeniem dla naszego dotychczasowego życia, stanu emocjonalnego i wielu innych sfer życia. Może przejść w kryzys chroniczny, który stanowi niebezpieczeństwo dla naszej przyszłości.

Kryzys może jednak okazać się dla nas szansą – na poznanie siebie samego, samorozwój – poprzez wypracowanie nowych sposobów radzenia sobie, a także na rozwinięcie w sobie poczucia sprawczości i pewności, skoro udało nam się pokonać przeszkodę.

Pamiętajmy, więc o tym, że bardzo dużo zależy od nas i od tego, jakie działania podejmiemy znajdując się w sytuacji kryzysu psychicznego. Zgłaszając się po pomoc, możemy wyjść z tej sytuacji obronną ręką, a dodatkowo wzmocnić się i obrać nowy kierunek dalszego rozwoju.