Ostateczny krok, który kosztuje życie
Samobójstwo bardzo często jest tematem tabu. To trudne i wielowymiarowe zjawisko, którego nie warto rozpatrywać w sposób zerojedynkowy. Niekiedy wolimy unikać tego tematu także dlatego, by chronić samych siebie przed trudnymi emocjami wówczas nam towarzyszącymi.
A jakie są czynniki ryzyka i znaki ostrzegawcze wystąpienia samobójstwa?
Osoba jasno daje do zrozumienia o swoim samobójczym zamiarze.
Warto wiedzieć, że niekiedy bagatelizując zgłaszane zamiary danej osoby, jedynie prowokujemy ją do tego czynu. Badania pokazują, że osoby, które popełniły samobójstwo najczęściej wcześniej klarownie informowały o tym swoje otoczenie, nieumiejętnie prosząc o pomoc.
Osoba ta ma konkretny plan, a kiedyś próbowała już targnąć się na swoje życie.
Wcześniejsze próby oznaczają przetarte szlaki dla zachowań o charakterze samobójczym. Jeśli dana osoba ma także konkretny plan (miejsce, sposób, czas), dodatkowo wzmacnia to ryzyko.
Rozdaje cenne przedmioty i porządkuje niedokończone sprawy osobiste.
Takie zachowanie przypomina żegnanie się ze światem i chęć dokończenia niezałatwionych, często trudnych spraw z przeszłości. Może to być wyrazem pogodzenia się z negatywnymi zdarzeniami mającymi miejsce w życiu tej osoby, akceptacji wszystkiego, czego do tej pory nie mogła zaakceptować.
W rodzinie danej osoby były przypadki gróźb samobójstwa, a nawet ich realizacja.
Jest to bardzo ważny czynnik. Osoby, które doświadczyły takiej traumy bardzo często upatrują możliwości rozwiązania swoich trudności w podobny sposób. Czują się bezpieczne, że mają jeszcze takie wyjście z sytuacji. To z kolei znacząco wzmacnia ryzyko wystąpienia samobójstwa w kolejnych pokoleniach.
W życiu tego człowieka doszło do utraty – śmierci bliskiej osoby, rozwodu czy separacji lub innej formy destabilizacji ważnej relacji.
W takiej sytuacji myśl o samobójstwie albo dążenie do jego realizacji może być nieprzystosowawczym sposobem poradzenia sobie z tym kryzysem. W takich sytuacjach, będąc pod wpływem ekstremalnych emocji, często zdarza się reagować nieadekwatnie i katastroficznie postrzegać różne sytuacje, a tym samym podejmować ryzykowne i impulsywne zachowania.
Dana osoba jest osamotniona, towarzyszy jej poczucie beznadziei podobne do depresji, zmieniły się jej sposoby reagowania na sytuacje zarówno w sferze emocjonalnej, jak i behawioralnej (związanej z zachowaniem).
Bardzo często myśli o popełnieniu samobójstwa pojawiają się z powodu brak poczucia przynależności do danej grupy społecznej, nieposiadania sieci wsparcia, która pomaga w rozprawieniu się z własnymi emocjami w trudnych chwilach. Zdarza się, że dochodzi nawet do rozwinięcia się pełnoobjawowej depresji. Poczucie beznadziei związane z zawodzeniem wcześniejszych sposobów radzenia sobie może prowadzić do nadużywania alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, izolowania się od otoczenia, problemów z apetytem i sen, wzmożonej drażliwości, a nawet próby pozbawienia się życia.
Czuje, że kiedy odejdzie, nikomu nie będzie jej brakowało.
Wiąże się to silnie z poczuciem osamotnienia i towarzyszącej niekiedy depresji. Poczucie niższości, nieadekwatności może powodowało poczucie, że nie pasuje się do tego świata, nie jest się nikomu potrzebnym. Bardzo często towarzyszy tym uczuciom niska samoocena i brak poczucia własnej wartości.
Osobie towarzyszy wysokie nasilenie pewnych emocji.
Mowa w tym miejscu o gniewie, agresji, poczuciu samotności, wrogości, rozpaczy lub rozczarowania. Warto dodać, że stopień nasilenia emocji występujących u tej osoby nie jest tożsamy do jego zwykłego obrazu emocjonalnego.
Osoba ta doświadcza przewlekłego lub ostrego stresu w związku z ważnymi problemami.
Niezdolność do poradzenia sobie z problemami w sposób, który okaże się rozwijający może doprowadzić do towarzyszenia chronicznego, albo ostrego stresu. Poczucie braku zasobów do poradzenia sobie z sytuacją, „stanie w miejscu” może skłonić daną osobę do podjęcia się ostatecznego rozwiązania tej kwestii i podjęcia próby samobójczej.
W życiu tej osoby były epizody leczenia, które nie okazały się skuteczne.
Poczucie, że do tej pory nie udało się rozwiązać problemów emocjonalnych pomimo rozpoczętych prób leczenia może potęgować w tej osobie poczucie beznadziei i odbierać wiarę na możliwość poprawienia swojego samopoczucia i przywrócenia chęci do życia. Pozostając nieskutecznym w swoich poczynaniach, może zdecydować się na podjęcie próby samobójczej, która staje się jedynym rozwiązaniem problemu.
Nie każdy i nie zawsze
Warto wiedzieć, że jest to jedynie splot czynników czy sygnałów ostrzegawczych, które mogą zwiastować podjęcie przez kogoś próby samobójczej lub jej realizację. Nie jest to jednak kwestia zerojedynkowa i pewna.
Istotnym jest, żeby mieć otwarte oczy i umieć obserwować to, co dzieje się w naszym otoczeniu. Taka przezorność i zapobieganie może nie tylko pomóc w odwiedzeniu kogoś od samobójczego czynu, ale i zdetronizować mity krążące wokół tego tematu.
